Tê chân là dấu hiệu của bệnh gì?
Chào bạn, cảm giác tê chân – kiểu như “kim châm”, “bỏng rát” hay “mất cảm giác” – thực ra khá phổ biến. Trong đa số trường hợp, đây chỉ là phản ứng tạm thời do chèn ép dây thần kinh hoặc giảm lưu thông máu. Tuy nhiên, nếu tê chân xảy ra thường xuyên, kéo dài hoặc đi kèm các triệu chứng khác, đó có thể là tín hiệu cảnh báo từ cơ thể về một vấn đề thần kinh, mạch máu hoặc chuyển hóa cần được đánh giá y khoa.
Nguyên nhân phổ biến gây tê chân
Tê chân không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe. Dưới góc nhìn lâm sàng, tôi thường gặp các nhóm nguyên nhân sau:
– Tư thế sinh hoạt không hợp lý: Ngồi bắt chéo chân, quỳ gối lâu, hoặc đứng một chỗ quá lâu có thể chèn ép dây thần kinh hoặc cản trở tuần hoàn máu đến chi dưới, gây tê tạm thời.
– Chấn thương cột sống hoặc chi dưới: Thoát vị đĩa đệm thắt lưng, gãy xương, bong gân hay thậm chí là phẫu thuật vùng hông – chân có thể làm tổn thương hoặc chèn ép rễ thần kinh, dẫn đến tê lan xuống chân.
– Bệnh lý thần kinh ngoại biên: Đây là nhóm nguyên nhân đáng lưu ý nhất. Ví dụ như thoát vị đĩa đệm, hẹp ống sống thắt lưng, hoặc bệnh thần kinh do đái tháo đường – đều có thể gây tổn thương dây thần kinh cảm giác, khiến bạn bị tê, nóng rát hoặc mất cảm giác ở chân.
– Thiếu hụt dinh dưỡng: Thiếu vitamin B12 – một vi chất thiết yếu cho chức năng thần kinh – có thể dẫn đến bệnh lý thần kinh ngoại biên, biểu hiện bằng tê tay chân, đặc biệt ở người ăn chay trường, nghiện rượu hoặc có rối loạn hấp thu.
– Rối loạn tuần hoàn máu: Các bệnh như bệnh động mạch ngoại biên (PAD) hay huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT) làm giảm lưu lượng máu đến chân, gây tê, đau, thậm chí hoại tử nếu không xử trí kịp thời.
– Các bệnh lý toàn thân khác: Hội chứng ống cổ chân, bệnh đa xơ cứng, suy giáp, hoặc thậm chí tác dụng phụ của một số thuốc cũng có thể biểu hiện bằng tê chân.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Không phải lúc nào tê chân cũng cần can thiệp y tế, nhưng bạn nên chủ động đi khám nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:
– Tê chân kéo dài trên 2 tuần hoặc tái phát liên tục dù đã thay đổi tư thế, nghỉ ngơi.
– Cảm giác tê lan rộng, ảnh hưởng đến cả bàn chân, cẳng chân hoặc cả một bên chi.
– Yếu cơ, khó đi lại, vấp ngã thường xuyên – đây có thể là dấu hiệu tổn thương thần kinh vận động.
– Đau lưng dữ dội lan xuống chân, đặc biệt kèm theo mất kiểm soát tiểu tiện hoặc đại tiện – đây là cấp cứu thần kinh (hội chứng đuôi ngựa).
– Sưng, nóng, đỏ ở một bên chân – cảnh báo huyết khối tĩnh mạch sâu.
– Tê chân xuất hiện đột ngột, không rõ nguyên nhân, nhất là ở người có tiền sử đái tháo đường, tăng huyết áp hoặc rối loạn lipid.
Hướng dẫn giảm triệu chứng và phòng ngừa tái phát
Nếu tê chân do nguyên nhân cơ học (tư thế, ngồi lâu), bạn hoàn toàn có thể cải thiện tại nhà:
– Thay đổi tư thế thường xuyên: Đứng dậy đi lại 5–10 phút sau mỗi 45–60 phút ngồi. Tránh bắt chéo chân hoặc quỳ gối lâu.
– Tập luyện đều đặn: Đi bộ, bơi lội, yoga hoặc các bài tập giãn cơ nhẹ giúp tăng tuần hoàn máu và giảm chèn ép thần kinh.
– Chế độ ăn cân bằng: Bổ sung thực phẩm giàu vitamin B12 (thịt, cá, trứng, sữa), axit folic và chất chống oxy hóa để bảo vệ thần kinh.
– Mát-xa và chườm ấm: Xoa bóp nhẹ nhàng vùng chân, kết hợp chườm ấm (15–20 phút/lần) giúp giãn cơ, cải thiện lưu thông máu.
– Kiểm soát bệnh nền: Nếu bạn bị đái tháo đường, tăng huyết áp hay rối loạn mỡ máu, hãy tuân thủ điều trị để hạn chế biến chứng thần kinh.
– Không tự ý dùng thuốc giảm đau kéo dài: Một số thuốc có thể che lấp triệu chứng, làm chậm chẩn đoán nguyên nhân thật sự.
Tê chân tuy thường lành tính, nhưng nếu xảy ra thường xuyên hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường, đó có thể là lời cảnh báo từ hệ thần kinh hoặc mạch máu. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan với triệu chứng này, đến khi yếu chân rõ rệt mới đi khám – lúc đó tổn thương thần kinh đã trở nên khó hồi phục. Vì vậy, đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ chuyên khoa nếu tê chân ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Chẩn đoán sớm – can thiệp đúng – sẽ giúp bạn tránh được những hậu quả lâu dài.
